Historia herbowa

Ex almania ducens genus, cuius viri animosi et honorum cupidi; inter quos sub nostra etate Zauissius de Garbow, dictus niger, magis excellentia claruit.

Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regni Poloniae", nr 115, s. 70

Z Niemiec ród wywodząc, którego mężowie dzielni i zaszczytów ządni; między którymi w ostatnich latach Zawisza z Garbowa, nazywany Czarny, wielką świetnością błyszczał.

Tłumaczenie Danuty Szop

... w roku 935 ten herb dostał się w Polska z Niemiec od hrabiow Solmskich (Solimskich) [Solms], właścicielej Braunfelsa, Mintzenberga i Sonnenwalda, dzie nazywał się Slomff wg Manuskryptu o Familjach Prusskich.

А. Лакіеръ "Русская геральдика", СанктПетербургъ, 1855 (A. Łakijer "Heraldyka Rusińska", Sankt-Peterburg, 1855)

Przodkowie domu Sulima

Jan Romka biskup Wrocławski, po śmierci Bolesława Świdnickiego książęcia, synom niedorosłym, Henryka piątego Wrocławskiego i Legnickiego książęcia za opiekuna obrany "za pilność i uczciwość", że jednak był bardzo hojny, skarbu dzieci onych znacznie utracił, wziąwszy stamtąd sześćdziesiąt tysięcy grzywien, o co potem miał trudność od książąt onych, i od Panów przedniejszych siedział na tej katedrze od roku 1292 do roku 1302.

Niektórzy z tego domu pisali się "z Pleszowa", z których był Imbram z Pleszowa kasztelan Zawichojski w roku 1398 jako podpisał się na liście Jagiełła Króla danym miastu Lubelskiemu. Stanisław z Pleszowa Sulimczyk, który między innymi w roku 1443 proporce swoje w Budzie zawiesił.

Zawisza Czarny mąż wielkich przymiotów, jeździł do Zygmunta Cesarza w legacji od Króla Władysława Jagiełły, względem małżeństwa tego Króla z Agacją wdową po Królu Czeskim Wacławie, tam gdy zbili Zygmunta Taborzanie tak, że mu uciekać przyszło przed niemi, Zawisza też do więzienia wtrącony, z tego uwolniony w roku 1424. Na koronacją Królowy Jadwigi zgromadzonych do Krakowa wielkich monarchów, hojnie w Piątek częstował, i znamienicie udarował. W wojsku potem tegoż Zygmunta już na ten czas starosta Spiski, żołd wojenny prowadząc, gdy Cesarz z większą częścią wojska, bojaźnią Tureckiej szabli przerażony, uniknął wcześnie za Dunaj rzekę; drugą część mniejszą dla szczupłości promów i czołnów na rzeź poganom zostawił, wprawdzieć Zygmunt szacując sobie Zawiszy cnotę, podsyłał pod niego łódź, obligując go, aby się salwował, atoli mąż rycerskiej chwały chciwy, mając to sobie za rzecz niegodną, czy z placu umknąć, czy kawalerii swojej odstępować, podziękowawszy za tę łaskę Zygmuntowi, raczej heroicznie na placu umierać obrał sobie, niżeli z uszczerbkiem sławy szpetnie przed nieprzyjacielem unikać: siadłszy tedy na konia z kopią w ręku, ze dwiema pieszymi wyjechał przeciwko Turkom, kędy mężnie się z niemi potykając, od wielkiego gminu otoczony i pojmany, gdzie gdy między dwiema Turkami kontrowersja urosła, z których obadwa go od siebie pojmanego udawali, jeden z nich zazdroszcząc mocniejszemu antagoniście szczęścia, które by był miał od Cara Tureckiego gdyby mu był Zawiszę prezentował, głowę, mu uciął: głowę jednak jego do Cesarza zaniesiono, ciało Raścianie pogrzebali.

Kładzie tamże Długosz Epitaphium wierszem, które mu napisał Adam Świnka kanonik Krakowski, miał zaś za sobą ten Zawisza Barbarę synowicę rodzoną Piotra Wisza biskupa Krakowskiego, ta po nim wziąwszy żałobę, do śmierci ją swojej nosiła, zostało z niej dwóch synów: Marcin i Stanisław z Rożnowa, którzy pod Warną z Królem Władysławem zginęli.

To według Długosza i Cromera, ale Leunclavius w Kronice Tureckiej nazywa jednego z jego synów Michałem i pisze, że walczył mężnie w bitwie pod Warną w 1444 roku. "Król Węgier walczył po jedną rękę, po inną - Michał, znany jak Czarny, oni atakowali siły Murada z takim naciskiem, że pobudziły nieprzyjaciół do ucieczki."

"Barbara de Rożnów wnuczką syna boskiego Zawiszy Czarnego najsławetnego rycerza w świecie chrześcijańskim żona Jana Tarnowskiego kasztelana krakowskiego. Żyła 70 lat. Zmarła w r.1517", - świadczy inskrypcja na pomniku grobowym w Tarnowie; jej syn Jan Tarnowski był Hetmanem Wielkim Koronnym w latach 1527-1561.

Niektórzy tego herbu familianci, od herbu imię na siebie Sulimów wzięli, z których jedni na Podolu kwitnęli, kędy ostatnia z tego dziedziczka dwór swój w Kamieńcu Podolskim Pannom zakonnym Ś. Dominika pod tytułem Ś. Michała fundowanym, darowała. Anna była za Chodorowskim. Drudzy Sulimowie w Sandomierskiem osiedli, z których Jerzy Sulima z Czarny podpisał elekcją Władysława IV.

Po śmierci Borysława arcybiskupa Gnieźnieńskiego w roku 1306 dany mu był za sukcesora od Papieża na tę godność Janusz archidiakon Gnieźnieński, który z Borysławem był na ten czas w Awenionie, i przydaje, że był herbu Sulima, ale Damalewicz w Kronikach Arcybiskupstwa Gnieźnieńskiego cale o nim milczy, ile że w tym roku na tej katedrze prezydował Jakub Świnka.

Stefan Sulima lennik na Dymirze. Seweryn na Kozarach, Teodor na Dulcach i Bereskach, bracia rodzeni, i Stefan ich stryjeczny, lennik na Cyblu, do prerogatywy stanu szlacheckiego przywróceni w roku 1659, o czym Konstytucja świadczy.

Na podstawie prac Belskiego, Damalewicza, Długosza, Cromera, Okolskiego.

Herbowni

Ankudowicz, Arczyński

Bahłaj, Barzykowski, Baytel, Beutel, Białopiotrowicz, Bielecki, Bodywił, Borkowski, Botwit, Bratkowski, Bratoszewski, Broszniowski, Brzośniewski, Buchler, Budwił, Budwiłło, Budzisławski

Cellari, Chabinowski, Charabinowski, Charbinowski, Charbowski, Chawłowski, Chociowski, Chodowski, Chrzczonowski, Ciołek, Czarnokruk, Czarny

Daniłowicz, Dawilowicz, Dawiłowicz, Dejm, Dejma, Deym, Dziedziłowski, Dzierzański, Dzierżański, Dzierżeński, Dzierżyński

Fabisiewicz, Farurej

Gajewski, Gajowski, Gamrat, Garbatowski, Garbolewski, Garbowski, Gern, Gocłowski, Godwadowski, Gomulicki, Gosłubski, Goślubski, Gottowt, Gotund, Gotundowicz, Gotuntowicz, Gralewski, Grocholiński, Grocholski, Grodź, Gryżewski

Hajewski, Hamszej, Hamulecki, Henszel, Herbatowski, Holstein, Horbatowski, Horbowski, Hrycałowicz, Hryszkiewicz

Jacewicz, Jacimierski, Jacimirski, Jackiewicz, Jacuński, Jacymierski, Jacymirski, Jaroszewski, Jaryczewski, Jaryczowski, Jaśkiewicz, Jelski

Kaliński, Kamiński, Kielecki, Kiernoski, Kiernowski, Kilarski, Kilewski, Kiliński, Kniażyński, Kniehinicki, Knihynicki, Konoplicki, Konrad, Konrade, Korendowicz, Korzeniowski, Kot, Kropiński, Krzyżanowski, Kuklinowski, Kurek, Kurzyna

Latalski, Leski, Leszczyński, Liczkowski, Lipstowski

Łagiewnicki, Ławecki, Łazarew, Łyczko, Łyczkowski

Małgowski, Małowidzki, Margiewicz, Mazowita, Mentoński, Mentowski, Miedzianowski, Miloński, Miluński, Miłobęcki, Miłobędzki, Miłoński, Miłowski, Mordwin, Mormuzowski

Niementowski, Niemętowski, Niemiętowski, Niewiardowski, Nowowiejski

Obidowski, Ogrodzieński, Ogrodziński, Oporowski, Opporowski, Opulski, Oziembłowski, Oziębłowski

Paszkiewicz, Pawłowski, Pągowski, Pęgowski, Pieczymucha, Piepol, Pipa, Pleszewski, Pleszowski, Popiel, Przeborowski, Przejuski, Przejuszyn, Przeuski, Przyborowski, Przybyłowicz, Przygodziński, Przygodzki, Przyłoski, Przyłucki, Przyłuski

Radwiłłowicz, Radwiłowicz, Radziwiłłowicz, Radziwiłowicz, Radziwonowicz, Radzwiłowicz, Rodywił, Rogaczewski, Rokoszek, Romka, Roski, Rowski, Rożecki, Rożycki, Rybieński, Rybiński, Ryczgorski, Rymidowicz

Salcewicz, Samojło, Samojłowicz, Samujło, Saulewicz, Saulski, Sawicz, Skarbek, Służewski, Służowski, Smolko, Smołka, Srobski, Stanisławski, Stankiewicz, Stawiński, Strawiński, Stromski, Strumski, Strzeż, Sulikowski, Sulima, Sulisławski, Sulkowski, Sułkowski, Swichowski, Szajewski, Szajowski, Szalewicz, Szalowski, Szałowski, Szantyc, Szantyr, Szawirski, Szawlewicz, Szawłejko, Szawłowicz, Szawłowski, Szklarzewski, Szochroder, Szpakowicz, Szpakowski, Szredok, Szrobski, Szropski, Szrzobski, Szulakowski, Szulczewski, Szumlewicz, Szwaranowicz, Szwaroniewicz, Szymkajło

Świechowski, Świętochowski

Trublajewicz, Trzciński, Tumiłowicz, Twaranowicz, Tychonowicz

Ulanowicz, Ulanowski, Ullanowicz, Ułanowicz, Ułanowski, Uziembło, Uziębło

Wąsowicz, Wierszowt, Włodek, Włodkowicz, Wojanowski, Wolski, Wysocki

Zabłocki, Zabokrzecki, Zabokrzycki, Zadarnowski, Zadernowski, Zalajewicz, Zaleński, Zaleski, Załęski, Zassowski, Zawidzki, Zawisza, Zemęcki, Ziemecki, Ziemiecki, Ziemięcki, Zylajewicz

Żabokrzecki, Żabokrzycki

Wg T. Gajl "Herbarz Polski od średniowiecza do XX wieku"